![[DPH-0224] Anh bia web_DPH_Anh bia web.png](https://static.wixstatic.com/media/9a0ea8_6f6920f17d524772a0900a66304b3c2b~mv2.png/v1/fill/w_980,h_239,al_c,q_85,usm_0.66_1.00_0.01,enc_avif,quality_auto/9a0ea8_6f6920f17d524772a0900a66304b3c2b~mv2.png)
Bảng màu vải nhuộm tự nhiên số hóa
NHỮNG SẮC MÀU TỰ NHIÊN TRONG THỜI ĐẠI SỐ
Những sắc màu tự nhiên trong thời đại số
Theo nghiên cứu của Science Museum Group, những thiết kế hiện đại đang ngày càng đơn sắc, đối nghịch với hơn 16,000 màu sắc được lưu trữ trên hệ thống kỹ thuật số. Từ ấy, VAN•HOA đặt ra một câu hỏi - khi thế giới chúng ta sống đang dần “một màu” bởi bê tông và cốt thép, liệu có còn chỗ cho những sắc màu tự nhiên?
Xu hướng nhuộm vải tự nhiên của Việt Nam
Là một đất nước nhiệt đới gió mùa, Việt Nam tận hưởng một hệ sinh thái thiên nhiên phong phú và rực rỡ. Từ đó, người Việt phát triển cuộc sống với sự liên hệ mật thiết với thiên nhiên, đặc biệt là các thực hành về dệt và nhuộm vải tự nhiên.
Hiện nay, khi lối sống bền vững và chất liệu vải dệt thủ công Việt Nam ngày càng được ủng hộ, trào lưu nhuộm vải tự nhiên đang dần quay trở lại. Thậm chí, các dữ liệu về nhuộm vải tự nhiên đang hoàn thiện thêm qua những nghiên cứu của thế hệ trẻ, nổi bật trong số đó có bạn Nguyễn Đức Huy - sáng lập thương hiệu cổ phục Đông Phong. Trong lần bắt tay này với Đông Phong, VAN•HOA mong muốn có thể giữ gìn màu sắc của những màu nhuộm tự nhiên Việt Nam qua hệ thống bảng màu số hóa, dựa trên các mẫu vải nhuộm tự nhiên từ kho dữ liệu của Đông Phong.
Về Đông Phong và dự án dữ liệu số hóa bảng màu tự nhiên
Anh Nguễn Đức Huy - Sáng lập Đông Phong
Cuốn sổ lưu trữ của Huy
Khởi nguồn từ câu hỏi “Mình là ai? Văn hóa của mình có gì khác với các nền văn hóa khác?” khi du học Đức, Nguyễn Đức Huy - sáng lập của thương hiệu cổ phục Đông Phong, bắt đầu niềm yêu thích với cổ phục. Sau khi về nước và trải qua thời gian học nhuộm chàm trên Sapa, Huy bắt đầu thực hành việc nhuộm tự nhiên để thực hành lối sống bền vững, cũng như kết hợp nhuộm tự nhiên với việc may cổ phục nhằm mô phỏng lại các màu sắc từ thời xưa và đưa sản phẩm thời trang của Đông Phong thoát khỏi vòng xoáy tiêu dùng nhanh.
Theo thời gian, Đức Huy đã xây dựng hệ thống dữ liệu cho các mẫu vải nhuộm tự nhiên của mình dưới dạng bản cứng, kèm theo các ghi chú vtỉ mỉ và công thức vải nhuộm sau nhiều lần nghiên cứu.
Mong muốn lan tỏa các giá trị nghiên cứu của Huy và Đông Phong, cũng như thêm tính đa dạng trong các ứng dụng về bảng màu này, VAN•HOA đã đề xuất và được đồng ý thực hiện số hóa các dữ liệu về màu vải nhuộm tự nhiên của Huy, cũng như hệ thống lại các màu nhuộm tự nhiên của Đông Phong.
Quy trình nhuộm vải tự nhiên
Nguyên liệu tạo màu
Các màu nhuộm tự nhiên tại Đông Phong được tạo ra từ các loại cây cỏ và côn trùng từ thiên nhiên. Những nguyên liệu này thường được phơi khô hoặc giã nhỏ, riêng màu chàm cần được nuôi ủ và điều chế thành cao.
Vật liệu nhuộm: Vải
Tùy thuộc vào cấu trúc và bề mặt vải mà khi nhuộm có thể cho ra các hiệu ứng và sắc độ màu khác nhau. Hiện nay, Đông Phong đang hợp tác với các làng nghề truyền thống để tạo ra nhiều loại vải tơ thủ công. Tuy nhiên, trong việc nhuộm màu tự nhiên, Đông Phong chỉ sử dụng hai loại vải - dòng vải làm từ tơ sống 100% và dòng vải dệt với sợi tơ dọc là tơ chín, sợi tơ ngang là tơ sống.
Việc sử dụng hai loại tơ này phụ thuộc lớn vào tính chất ăn màu, độ cứng và độ bỏng vải. Trong đó, dòng vải tơ sống 100% giống với vải sa thời xưa và có độ ăn màu tốt hơn, còn dòng vải dọc sống ngang chín có độ bóng và độ mềm mại nhất định từ sự kết hợp giữa hai loại tơ.
Phụ gia: Chất hãm màu (hay còn được gọi là chất gắn màu)
Theo Đông Phong, những chất hãm màu được sử dụng phổ biến nhất là phèn, gồm phèn chua, phèn đồng và phèn sắt. Với những nguyên liệu đã có sẵn Tannin như lá ổi, lá chè thì không cần sử dụng phèn.
Quy trình nhuộm vải tự nhiên
Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu
Các nguyên liệu nhuộm được sơ chế bằng cách phơi khô và/ hoặc giã nhỏ. Riêng màu chàm được điều chế thành cao chàm.
Bước 2: Chế tạo nước màu nhuộm
Tùy vào nguyên liệu mà có thể chọn hình thức nhuộm lạnh hoặc nhuộm nóng. Với nhuộm lạnh, tạo nước màu nhuộm bằng cách ngâm nguyên liệu nhuộm trong nước để cho ra phẩm màu. Với nhuộm nóng, đun sôi nguyên liệu rồi lọc lấy nước màu nhuộm.
Bước 3: Đổ nước nhuộm ra bồn chứa
Bồn chứa công nghiệp có kích thước vừa với khổ vải. Sau khi chế tạo nước nhuộm, lọc các nguyên liệu nhuộm ra rồi đổ nước nhuộm vào bồn chứa.
Bước 4: Thêm phèn chua vào nước nhuộm
Thêm chất hãm màu vào trong nước nhuộm. Nếu muốn tiết kiệm thời gian, nhúng vải với phèn một lần trước khi cho vải vào bồn nước nhuộm.
Bước 5: Nhuộm vải bằng thanh lăn
Trải đều khổ vải lên thanh lăn rồi quay trục để mặt vải tiếp xúc với màu nước nhuộm đều. Nếu như khổ vải có kích thước nhỏ, không cần sử dụng thanh lăn để nhuộm mà dìm vải trực tiếp vào bồn nước nhuộm rồi vò bằng tay.
Bước 6: Tráng vải
Sau khi nhuộm, tráng vải với nước sạch từ 3 - 4 lần để lọc bỏ hết phèn dư và màu dư.
Bước 7: Phơi vải
Phơi vải trên thanh treo, đảm bảo vải được trải thẳng, không gấp khúc.
Bước 8: Tái chế
Do sử dụng các thành phần hoàn toàn tự nhiên, phần nguyên liệu nhuộm còn lại có thể dùng làm phân bón hoặc phơi khô thành củi đốt. Nước màu nhuộm còn dư cũng có thể dùng để tưới tiêu.
Bảng màu số hóa
Vòng thuần sắc
Quy tắc sắp xếp bảng màu số hóa
Qua quá trình nghiên cứu và tìm hiểu, VAN•HOA quyết định sắp xếp bảng màu màu nhuộm tự nhiên số hóa theo quy tắc của vòng thuần sắc, dựa theo những đặc điểm chung giữa bảng màu nhuộm của Đông Phong và hệ màu mỹ thuật - RYB (Red/ Yellow/ Blue).
Trong đó, thứ tự sắp xếp các màu nhuộm được chia theo các bậc màu trong vòng thuần sắc, bao gồm:
-
Màu bậc 1 (màu cơ bản) - 3 sắc tố màu không thể trộn lẫn hoặc tạo ra bởi bất kỳ tổ hợp màu khác.
-
Màu bậc 2 (màu thứ cấp) - Sắc tố màu được tạo nên bởi hai màu bậc 1
-
Màu bậc 3 - Sắc tố màu được tạo ra bởi một màu bậc 1 và một màu bậc 2
-
Màu trung tính - Sắc tố màu gần như không thể truy ra màu gốc hay nhiệt độ màu, như đen và trắng
Trong từng bảng màu, các màu sẽ được phân loại tiếp dựa trên nguyên liệu nhuộm, sắp xếp theo độ bão hòa (Saturation) và độ sáng tối (Value) của màu nhuộm tự nhiên sau khi số hóa.
Bảng màu RGB
Bảng màu đỏ
Nhuộm từ cánh kiến
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ thủ công
Phèn chua
efc7bf
239 199 191
5 24 18 0
84 13 9
d68b8b
214 139 139
15 53 36 0
66 29 12
Vải tơ thủ công
Phèn chua
HEX
RGB
CMYK
LAB
Nhuộm từ tô mộc
Vải tơ sống
Phèn chua
Vải tơ thủ công
Phèn chua
723030
114 48 48
36 84 73 40
30 29 14
96484e
150 72 78
32 79 60 20
41 33 12
HEX
RGB
CMYK
LAB
HEX
RGB
CMYK
LAB
HEX
RGB
CMYK
LAB
822525
130 37 37
30 93 86 35
30 40 23
Vải tơ thủ công
Phèn chua
HEX
RGB
CMYK
LAB
592323
40 84 74 55
40 84 74 55
22 25 12
Vải tơ thủ công
Phèn đồng
Bảng màu cam
Nhuộm từ lá bàng và tô mộc
8e5128
142 81 40
32 69 94 25
41 23 34
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ thủ công
Phèn chua
Nhuộm từ vỏ vải
Bảng màu nâu
ecdbbc
236 219 188
7 11 27 0
88 2 17
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ thủ công
Phèn chua
Nhuộm từ củ nâu
Vải tơ thủ công
Phèn chua
HEX
RGB
CMYK
LAB
937054
147 112 84
38 53 69 15
50 11 21
Nhuộm từ lá chuối khô
Bảng màu vàng
f2e7b8
242 231 184
5 6 32 0
92 2 24
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ thủ công
Phèn chua
Nhuộm từ hồng hoa
f2e4aa
242 228 170
5 7 39 0
91 2 30
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ thủ công
Phèn chua
Vải tơ sống
Phèn chua
HEX
RGB
CMYK
LAB
e0c865
224 200 101
14 17 73 0
81 1 51
Nhuộm từ lá chuối tươi
dabf71
219 192 114
15 21 66 0
79 2 42
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ sống
Phèn chua
Nhuộm từ lá bàng
82662f
130 102 47
42 52 93 24
45 6 34
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ thủ công
Phèn chua
99713c
153 113 60
35 52 86 16
51 11 35
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ sống
Phèn chua
Bảng màu xanh lá
Nhuộm từ lá bàng và chàm
4f4322
79 67 34
55 57 90 49
29 1 21
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ thủ công
Phèn chua
434729
67 71 41
64 51 85 48
29 6 17
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ sống
Phèn chua
Nhuộm từ chàm và hoàng đằng
Vải tơ sống
Phèn chua
4b5943
75 89 67
66 47 73 35
36 10 10
HEX
RGB
CMYK
LAB
Bảng màu xanh dương
Nhuộm từ chàm
Vải tơ thủ công
Phèn chua
HEX
RGB
CMYK
LAB
364d59
54 77 89
80 60 49 32
31 7 11
546068
84 96 104
69 53 47 21
40 4 7
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ sống
Phèn chua
Bảng màu chàm
Nhuộm từ chàm
676f7a
103 111 122
63 50 41 12
46 2 8
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ sống
Phèn chua
Bảng màu tím
Nhuộm từ tử thảo
HEX
RGB
CMYK
LAB
4f3f4c
79 63 76
64 71 49 38
29 9 6
Vải tơ thủ công
Phèn chua
Nhuộm từ tô mộc
3f3036
63 48 54
63 71 58 55
22 7 2
HEX
RGB
CMYK
LAB
Vải tơ thủ công
Phèn sắt
Bảng màu trung tính
Nhuộm từ vỏ lựu
Vải tơ sống
Phèn sắt
HEX
RGB
CMYK
LAB
5b564f
91 86 79
60 55 60 32
37 1 4
HEX
RGB
CMYK
LAB
423b31
66 59 49
61 60 70 54
25 1 7
Vải tơ thủ công
Phèn sắt
Ứng dụng bảng màu trên các sản phẩm
Thông tin tham khảo
Ảnh nguyên liệu nhuộm vải
Thông tin tham khảo
Ảnh nguyên liệu nhuộm vải
Thành phần vải nhuộm
Thông tin về nguyên lý màu sắc
Nghiên cứu của Science Museum Group
Thông tin tham khảo
Thành phần vải nhuộm
Thông tin về nguyên lý màu sắc
Nghiên cứu của Science Museum Group
Năm 06/2024
Quản Lý Dự Án
Nguyễn Huyền Châu
Thiết Kế
Xuân Phan
Nội Dung
Nguyễn Trần Minh Châu (Mou)
Giám Đốc Sáng Tạo & Thiết Kế
Phạm Đăng Thanh Thảo